"........ you ni .......... -masu." kalıbı ile başlayalım.
Öncelikli not:
"Ishi" (意志) fiiller: Kendi irademiz, kendi isteğimiz ile yapabildiğimiz eylemler. Bakmak (miru), yemek (taberu), ders çalışmak (benkyou suru) gibi. [ishi, irade demektir]
"Muishi" (無意志) fiiller: Kendi irademiz ile yapamadığımız, bizden bağımsız olan eylemler. Yağmak (furu) (ame ga furu: yağmurun yağması), iyileşmek (naoru), bozulmak (kowareru), açmak (saku) (hana ga saku: çiçeğin açması) gibi. [mu hecesi olumsuzluk belirtir, "yok" anlamındadır. muishi: irade olmayan demektir]
Kurallar:
1) kanou-kei (ishi V) + you ni + V
2) jisho-kei (muishi V) + you ni + V
3) nai-kei + you ni + V
1) Bir şey yapabilmek için çaba harcayarak bir eylem yaptığımızda, you ni'den önce fiilin kanou-kei (-ebilmek) formunu kullanıyoruz. Burada dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
1. "you ni"den önceki fiillerin "ishi" yani kendi isteğimizle gerçekleştirebildiğimiz eylemler olması,
2. Cümlenin ana eyleminin (cümle sonundaki fiil) bir şey için uğraşmak, çabalamak anlamı taşıması,
3. "you ni"den önceki fiilin belirli bir amaç (mokuteki) taşıması.
kanou-kei (ishi V) + you ni + V
(mokuteki) ~ (ganbarimasu)
Sekai ryokou ga dekiru you ni chokin shiteimasu.
- Dünya turu yapabilmek için para biriktiriyorum.
(1. "yapmak" fiili "ishi" fiil, 2. çabalanan, uğraşılan şey: para biriktirmek, 3. amaç: dünya turu yapmak)
Nihongo ga hanaseru you ni mainichi benkyou shimasu.
- Japonca konuşabilmek için her gün ders çalışıyorum.
(1. "konuşmak" fiili "ishi" fiil, 2. çabalanan şey: ders çalışmak, 3. amaç: Japonca konuşmak)
※ Bazı durumlarda "ganbarimasu" anlamı yoktur, sadece bir şeyi yapabilmek amacı vardır. Önemli nokta, "ishi" fiilin sözlük halini değil, kanou-kei formunu kullanmak.
Yoku mieru you ni mae no isu ni suwarimasu.
- İyi görebilmek için öndeki sandalyeye oturuyorum.
(Türkçe düşündüğümüzde "İyi görmek için öne oturuyorum" dilbilgisi olarak doğru ve anlam olarak da doğal geliyor, ancak "görmek" irademizle gerçekleştirdiğimiz "ishi" fiil olduğu için "yoku miru you ni" değil, "yoku mieru you ni" olarak kullanıyoruz.)
2) Gerçekleşmesi bizim elimizde olmayan, evrenin kuralları çerçevesinde gerçekleşen "muishi" fiiller kanou-kei (-ebilmek) formuna dönüştürülmez, sözlük formu "jisho-kei" kullanılır.
jisho-kei (muishi V) + you ni + V
Kaze ga naoru you ni kusuri wo nomimasu.
- Nezlenin iyileşmesi için ilaç içiyorum.
(Nezlenin iyileşip iyileşmemesini kontrol edemediğimiz için, "naoru" fiili "muishi"dir.)
3) Olmasını istemediğimiz bir şey için bir eylem gerçekleştiriyorsak fiilin olumsuz halini (nai-kei) kullanıyoruz.
nai-kei + you ni + V
Ke ga shinai you ni herumetto wo kaburimasu.
- Yaralanmamak için kask takıyorum.
(olmasını istemediğimiz şey: yaralanmak, gerçekleştirdiğimiz eylem: kask takmak)
Gakkou ni chikoku shinai you ni hayaku ie wo demasu.
- Okula geç kalmamak için evden erken çıkıyorum.
(olmasını istemediğimiz şey: geç kalmak, gerçekleştirdiğimiz eylem: evden erken çıkmak)
Hada ga arenai you ni handokuriimu wo nurimasu.
- Cildimin kurumaması için el kremi sürüyorum.
(olmasını istemediğimiz şey: cildin kuruması, gerçekleştirdiğimiz eylem: krem sürmek)
